Bài giảng sinh lý hệ nội tiết

SINH LÝ HỆ NỘI TIẾT NGUYỄN TRUNG KIÊN MỤC TIÊU trình diễn khái niệm hormon, tế bào đích, receptor Phân một số loại hormon nêu điểm sáng chung trình sinh tổng hợp, tiết, vận chuyển, công dụng hormon trình bày chế tác dụng hormon trình diễn chế điều hoà hoạt động hệ nội ngày tiết Điều hoà chức thể  chế độ thần kinh:  Hệ thần kinh  phép tắc thể dịch:  Hệ nội tiết  nhân tố nồng độ hóa học huyết tương  Áp suất thẩm thấu  Thể tích dịch nội bào, nước ngoài bào  pH TUYẾN NỘI TIẾT TUYẾN NỘI TIẾT TUYẾN NGOẠI TIẾT Đặc điểm hệ nội tiết  ở rải rác rến  Kích thước nhỏ  các loại: - ban ngành nội tiết riêng - Đám tế bào quan - phòng ban làm chức nội tiết - ban ngành nội tiết mà lại chức chưa rõ các tuyến nội ngày tiết - con đường yên: thùy trước thùy sau - con đường giáp: nang tiếp giáp tế bào cạnh nang - đường cận giáp: tuyến, tất cả tính sinh mạng - con đường tụy nội tiết: đảo Langerhans - tuyến đường thượng thận: phần vỏ (lớp cầu, lớp bó lớp lưới) phần tủy, tất cả tính sinh mạng - tuyến sinh dục: tinh hoàn, buống trứng - một số trong những hormon không giống Thùy trước Thùy sau đường cận cạnh bên Vỏ thượng thận Tủy thượng thận Nang noãn Hoàng thể Tế bào kẽ tinh dịch HORMON quan niệm - hormon - mô đích - Receptor 1.1 hooc môn - quan niệm cổ điển: Hormon thông thường (General hormon): Trung gian hoá học tập - tuyến nội tiết tiết - Máu phân phối - công dụng sinh học tập tế bào đích - quan niệm nay: + Hormon phổ biến (General hormon) + Hoạt chất sinh học: Trung gian hoá học – Không con đường nội huyết tiết - Máu bày bán - tính năng sinh học tế bào đích + hormon địa phương (Local hormon): Trung gian hoá học – Không tuyến nội tiết tiết – không đượχ máu phân phối - công dụng sinh học tập tế bào đích phương thức cận tiết thủ tục tự tiết Ca -Calmodulin ++ ++ Hormon-Receptor → Mở cổng kênh Ca ↓ ++ Ca vào tế bào Calmodulin ++ Ca -Calmodulin ↓ Ca Hoạt hóa enzym ++ Calmodulin ↓ Đáp ứng tâm sinh lý Inositol triphosphat (IP3) Diacylglycerol (+) Phosphatidyl inositol 4,5-Diphosphate Hormon-Receptor → Phospholipase C → Inositol Triphosphat (Khuếch tán vào bào tương) Ty thể MLNBT Diacylglycerol (Ở màng tế bào) (+) ++ Ca Protein kinase C Protein → Phosphoryl hóa ++ Ca -Protein ↓ Đáp ứng sinh lý Phosphoprotein ↓ Đáp ứng tâm sinh lý 3.2 qui định hoạt hóa khối hệ thống gen tế bào  hooc môn tan lipid: steroid T3-T4  Receptor nằm bào tương nhân tế bào ARNm ARNVC Dịch mã ADN →ARNm protein Sao mã Đáp ứng sinh lý nhấn xét  hooc môn peptid catecholamin - chức năng thông qua chất truyền tin máy hai - chức năng nhanh, ngắn  hooc môn steroid T3-T4 - tác dụng hệ thống ren tế bào - chức năng chậm, dài kết luận Hormon peptid hooc môn steroid catechomin T3-T4 rã Nước Lipid Tổng hợp-dự trữ hooc môn Tiền hormon bài trừ Nhanh chậm chạp VC ngày tiết Dạng tự Dạng kết hợp Receptor Màng tế bào vào tế bào Cơ chế tác dụng Chất TT đồ vật hai gen Thời gian tính năng Nhanh, ngắn Chậm, dài ĐIỀU HOÀ HOẠT ĐỘNG HỆ NỘI TIẾT Nồng độ hooc môn máu thông thường thấp khoảng chừng vài picogram mang lại vài microgram/mL chịu tác động yếu tố sau:     Sự huyết trục vùng hạ đồi-tuyến yên-tuyến nội tiết điều khiển Sự ngày tiết theo nhịp sinh học tập Sự huyết kích ưa thích Sự tiết theo chế feedback: - Feedback âm - Feedback dương 4.1 bài trừ theo trục vùng hạ đồi-tuyến yên-tuyến nội ngày tiết  Trục vùng hạ đồi - tuyến đường yên - gan: GHRH→ GH→ Somatomedin (IGF)  Trục vùng hạ đồi - tuyến đường yên - con đường giáp: TRH→ TSH→ T3-T4  Trục vùng hạ đồi -tuyến yên-vỏ thượng thận: CRH→ ACTH→ Cortisol  Trục vùng hạ đồi-tuyến yên-tuyến sinh dục: GnRH→ LH→ hormon sinh dục quanh đó ra: renin-angiotensin-aldosteron 4.2 Sự ngày tiết theo nhịp sinh học tập Trục vùng hạ đồi - tuyến đường yên - vỏ thượng thận (CRH → ACTH→ Cortisol): cortisol tiết đôi khi sáng 12 giờ đồng hồ 18 24 giờ 12 18 Nhịp máu ACTH 24 4.3 Sự máu kích say đắm Tác nhân kích mê thích thần kinh, hooc môn khác tác nhân trang bị lý, chất hóa học Ví dụ:  độ đậm đặc glucose máu cao kích mê thích tiết insulin  Kích mê thích thần ghê giao cảm gây tiết PTH 4.4 Sự tiết theo chế feedback quan trọng, hình dạng feedback âm khí và dương khí -) ( ông xã a b d e sắt Đường máu tăng + Đảo Langerhans (tụy) → insulin → ↓ con đường máu feed bac k () Đường máu giảm 4.4.1 hiệ tượng feedback âm  Thường gặp  nhà yếu, cấp tốc nhậy  Ổn định nồng độ hormon Ví dụ cơ chế feedback nhiều cấp: Vùng hạ đồi → TRH ↓ (+) Feedback (-) vòng cực ngắn con đường yên → TSH Feedback (-) vòng ngắn ↓ (+) Feedback (-) vòng ngắn Tuyến sát → T3, T4 Feedback (-) vòng nhiều năm 4.4.2 cách thức feedback dương  Ít gặp  Chỉ xảy thời gian ngắn sau trở lại kiểu feedback âm thông thường  Về chất: làm bất biến nồng độ hormon lại quan trọng Ví dụ  phương pháp feeback dương xảy vào chu kỳ kinh nguyệt gây phóng noãn: Vùng hạ đồi → GnRH ↑ ↓ (+) đường yên → LH ↑ Feedback (+) ↓ (+) buồng trứng → Estrogen ↑  vẻ ngoài feedback dương xảy thể bị găng giúp thể chống stress: Vùng hạ đồi → CRH ↑ ↓ (+) tuyến đường yên → ACTH ↑ Feedback (+) ↓ (+) Vỏ thượng thận → Cortisol ↑